Đây là chuyến công tác nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong bối cảnh Việt Nam đã kiểm soát được dịch bệnh COVID-19 trên phạm vi toàn quốc, tự tin mở cửa trở lại, triển khai chương trình phục hồi nhanh và phát triển bền vững kinh tế-xã hội, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Theo PGS.TS Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore), Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ được tổ chức tại Thủ  đô Washington là một sự kiện quan trọng, có ý nghĩa lớn.

Trước hết, đây là Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ hai kể từ lần tổ chức thứ nhất vào năm 2016; là cuộc gặp gỡ trực tiếp tiếp theo của lãnh đạo ASEAN và Hoa Kỳ sau 5 năm, kể từ năm 2017. Hội nghị này cũng là cột mốc đánh dấu 45 năm phát triển của quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ kể từ khi được thiết lập vào năm 1977.

Thứ hai, theo dự kiến, Hội nghị cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ sẽ thảo luận nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách trong bối cảnh thế giới còn nhiều khó khăn, trắc trở trong nỗ lực thoát ra khỏi khủng hoảng do đại dịch COVID-19 và những biến động bất ổn gây ra bởi cuộc chiến tranh Nga-Ukraine.

Các nội dung được dự kiến bàn đến có liên quan đến phục hồi từ đại dịch COVID-19 và sức khỏe người dân toàn cầu, chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy tăng trưởng rộng khắp, an ninh hàng hải, phát triển nguồn lực con người, tăng cường hợp tác nhân dân; chia sẻ quan điểm và tầm nhìn về các vấn đề khu vực và quốc tế mà các bên đều quan tâm. Đặc biệt, Hội nghị chú trọng vạch ra các hướng đi chiến lược để đưa quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ tiếp tục phát triển vì lợi ích của người dân, hòa bình, và thịnh vượng.

Cũng theo PGS.TS Vũ Minh Khương, Hội nghị cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Hoa Kỳ trong việc tăng cường nền tảng chiến lược với ASEAN và lãnh đạo các nước ASEAN cũng có bước tiến mới trong nhận thức về tầm quan trọng đặc biệt để nâng tầm quan hệ với Hoa Kỳ.

"Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ được kỳ vọng là không chỉ đưa ra nhiều sáng kiến mới mà còn tạo ra bước tiến có tính nền tảng trong quan hệ có tính chiến lược ASEAN-Hoa Kỳ", giảng viên Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh.

Mặc dù quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ được thiết lập từ năm 1977 nhưng quan hệ này chỉ trở nên sống động từ những năm của thập kỷ 1990 và thực sự "cất cánh" trong khoảng 10 năm gần đây, từ năm 2010, khi Hoa Kỳ là quốc gia ngoài khối ASEAN đầu tiên lập phái đoàn đại diện thường trực ở Jakarta, Indonesia, PGS.TS Vũ Minh Khương cho biết và nêu dẫn chứng:

Về quan hệ kinh tế, kể từ năm 2010, quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ tiến nhanh hơn so với mức quan hệ của khối với thế giới nói chung. Cụ thể là, quan hệ thương mại (tổng xuất nhập khẩu) của ASEAN với Hoa kỳ tăng 70% trong giai đoạn 2010-2020, trong khi mức tăng này chỉ là 33% cho quan hệ ASEAN-thế giới. 

 

Cũng trong thời gian này, đầu tư FDI của Mỹ vào ASEAN tăng 2,27 lần, trong khi đầu tư của thể giới vào khối chỉ tăng 1,27 lần. Hoa Kỳ hiện là đối tác lớn nhất của ASEAN về cả FDI (chiếm 25%) và thương mại (12%) theo số liệu thống kê năm 2020.

Ngoài ra, sáng kiến kết nối US-ASEAN Connect, với chú trọng vào 4 trụ cột là: Doanh nghiệp, Năng lượng, Sáng tạo và Chính sách, cũng đã đem lại nhiều kết quả đáng khích lệ.

PGS.TS Vũ Minh Khương bày tỏ, ASEAN là một khối gắn kết khá đặc biệt, không chỉ vì sự đa dạng về văn hóa, mức độ phát triển, thể chế chính trị, tôn giáo và quy mô dân số mà cả sự đồng thuận khá cao về khát vọng vươn tới phồn vinh và tôn trọng chủ quyền của nhau. Hoa Kỳ đã thể hiện sự ủng hộ đặc biệt trong nỗ lực giúp ASEAN trở thành một cộng đồng thịnh vượng, hòa bình và gắn kết cao.

Việt Nam có cả tiềm năng và động năng để thúc đẩy quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ

Theo giảng viên Đại học Quốc gia Singapore, Việt Nam đã và đang nhanh chóng trở thành một động lực quan trọng trong thúc đẩy quan hệ chiến lược ASEAN-Hoa Kỳ.

Về kinh tế, Việt Nam có mức gia tăng thương mại với Hoa Kỳ đặc biệt nhanh chóng. Với tổng giá trị thương mại với Hoa Kỳ đạt hơn 90 tỷ USD vào năm 2020, Việt Nam chiếm gần 1/3 tổng giá trị thương mại của toàn khối với nền kinh tế này.

Về tham gia giải quyết các vấn đề hệ trọng của thế giới, Việt Nam ngày càng có đồng góp đặc sắc. Trong đó, phải kể đến việc tổ chức cuộc họp Thượng đỉnh Hoa Kỳ-CHDCND Triều Tiên tại Hà Nội vào năm 2019 và việc Việt Nam cử nhiều quân nhân ưu tú tham gia Lực lượng giữ gìn hòa bình quốc tế của Liên Hợp Quốc.

Ông Vũ Minh Khương nhận định, Việt Nam đang có vai trò ngày càng quan trọng trong thúc đẩy quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ phát triển sâu rộng và chiến lược. Trong nỗ lực này, nước ta có thế mạnh đặc biệt cả về tiềm năng và động năng.

Về tiềm năng, Việt Nam là một quốc gia gần 100 triệu dân, nằm ở vị thế có tác động bổ trợ tương tác rất lớn để đóng vai trò trụ cột, tạo nên sự lớn mạnh của ASEAN. Đặc sắc hơn nữa, Việt Nam là quốc gia thứ 2 sau Nhật Bản đã tạo được bước biến chuyển kỳ diệu trong quan hệ với Hoa Kỳ, từ hận thù thành đối tác tin cậy. 

Việt Nam là một minh chứng thuyết phục để thế giới thấy quan hệ của một quốc gia với Hoa Kỳ, nếu thực lòng và sâu sắc, thì dù có nhiều khác biệt vẫn có thể  cùng nhau tạo nên những thành quả to lớn trong công cuộc phát triển và góp phần vào củng cố hòa bình thế giới, TS Vũ Minh Khương nói. 

Về động năng, nước ta đã có những bước tiến dài trong cải cách kinh tế, hội nhập toàn cầu và phát triển quan hệ sâu rộng với Hoa Kỳ. Đại dịch COVID-19 càng cho thấy khả năng tiềm tàng của Việt Nam trong đối phó với khủng hoảng và sức bật vươn lên sau đại dịch. Nước ta đang có những bước tiến quan trọng mới trong nắm bắt xu thế thời đại, thúc đẩy tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, và hiện đại hóa hệ thống quản trị.

"Từ cảm nhận của tôi, Việt Nam và Hoa Kỳ, với niềm tin ngày càng sâu sắc và được củng cố  đặc biệt qua việc hỗ trợ nhau trong đại dịch COVID-19, chắc chắn sẽ cùng nhau tạo nên những bước tiến vượt bậc trong quan hệ giữa hai nước. Chuyến thăm và làm việc tại Hoa Kỳ của Thủ tướng Phạm Minh Chính nhân dịp Hội Nghị cấp cao này và quyết tâm của Việt Nam đạt mức phát thải trung hòa vào năm 2050 sẽ tạo những xung lực lớn trong thúc đẩy quan hệ tốt đẹp hơn giữa Việt Nam-Hoa Kỳ trong thời gian tới", PGS.TS Vũ Minh Khương khẳng định.